FROTTAGE e GRATTAGE

O frottage é unha técnica consistente en frotar cun lapis un papel colocado sobre unha superficie con textura de xeito que esta se transmite ó papel.
Á esquerda un frottage de Marx Ernst: O fascinante ciprés.

O grattage consiste en rascar ou resgar os pigmentos da pintura xa seca sobre o lenzo ou táboa como fai Tàpies neste lenzo, Cruz e Terra.