RENACEMENTO-ITALIA

Entramos en ambiente a todo ritmo

Constitúe un dos momentos culturais máis importantes de Occidente, con profunda influencia posterior

Fundamentado no antropocentrismo e no racionalismo, defínese pola súa actitude de ruptura coa Idade Media e recuperación da antigüidade clásica para conquistar a realidade, as formas da Natureza, que os antigos tan ben chegaran a plasmar

CONTEXTO HISTÓRICO
O seu inicio ten lugar na Italia do Norte e centro, onde se dan unhas condicións favorables:

• É a zona máis urbanizada de Europa
• Son cidades enriquecidas polo comercio a longa distancia
• Conta cunha burguesía enriquecida, culta, refinada, de gusto exquisito
• Politicamente son estados independentes (repúblicas, principados, cidades-estado)
• Teñen próxima fisicamente a herdanza clásica
• Principais cidades: Florencia (Medici), Milán (Visconti, Sforza), Parma (Farnesse), Mantua, Urbino, Ferrara (Este),..

CONTEXTO CULTURAL: O HUMANISMO

• O redescubrimento da cultura clásica grecorromana convértea en modelo moral e estético
• O antropocentrismo substitúe ó teocentrismo, retorna á medida humana. Desemboca nun lóxico naturalismo
• A beleza obtense a través da harmonía, a proporción e o equilibrio. Non se trata dunha imitación exacta senón dun naturalismo idealizado (tomar o máis fermoso)
• Imponse o coñecemento científico de tipo experimental, distanciándose da fe. Valoración da ciencia
• O afán de coñecemento en tódolos campos do saber produce importantes avances científicos e técnicos (xeometría, óptica, navegación,..). A perspectiva
• O artista, deixa de ser considerado un mero artesán para ser considerado home culto, son traballadores intelectuais porque a arte tamén é unha ciencia e os artistas son humanistas
• Os mecenas, os que promoven e patrocinan as artes: príncipes gobernantes, familias poderosas, condottieros, papas,.. Acollen os artistas nas súas cortes, ó tempo que son clientes e/ou comitentes

PERIODIZACIÓN

• Quattrocento ou Renacemento temprano, s. XV

Centro en Florencia
Mecenado dos Médici

• Cinquecento ou Renacemento pleno, o 1º ¼ do s.XVI

Centro en Roma
Mecenado dos papas
Venecia, novo centro artístico con peculiaridades propias
Síntese das exploracións e investigacións anteriores

• Manierismo, a partir de 1530

Período de crise con connotacións anticlásicas

ARQUITECTURA

Inspiración: o mundo clásico, coñecido empiricamente ou por textos
Ideais: proporción (figura humana como punto de referencia), simetría (preferencia polas formas perfectas do círculo e o cadrado), harmonía e ritmo, espazo  delimitado e mensurable a primeira vista

APARELLO ALMOFADO	SOPORTES	ARCOS
Recupera o valor do muro, carácter expresivo	Ordes clásicas con modificacións	De medio punto
CUBERTAS
Bóvedas vaídas	Cúpulas e bóvedas semiesféricas	Cubertas planas
ELEMENTOS ORNAMENTAIS: tectónicos e relevos decorativos
Entaboamentos, casetóns, frontóns, óculos	Grutescos, grilandas	Tondos, medallóns
Veneras	Candelieri	Putti

ESCULTURA

Cando a Igrexa deixa de ser o único comitente comeza a desenvolverse unha arte profana cunha vinculación máis directa co pasado clásico.

TEMAS	CANON	TIPOS
Incrementa a temática profana: mitoloxía, retratos, alegorías,... Revaloriza a paisaxe	Dominio da representación do corpo humano. Estudio anatómico Recuperación do nu	Escultura exenta liberada do marco arquitectónico Relevo con carácter pictórico: perspectiva, sentido narrativo, texturas e schiacciato
MATERIAIS	COMPOSICIÓN	MOVEMENTO
Moi diversos (mármore, madeira, bronce,terracota, ...), gran dominio técnico	En esquema xeométrico, equilibrado e claro, centrípetas	Por medio do contraposto;curva praxiteliana; liña serpentinata; movemento en potencia
EXPRESIÓN	PENSAMENTO	MANIERISMO
Naturalista e idealizada. Ideal de beleza clásica	Humanismo, antropocentrismo e neoplatonismo	Rompe coa linguaxe clásica na procura doutras alternativas na expresión artística

 A PINTURA DO QUATROCENTO E CINQUECENTO

É a manifestación artística que presenta maior variedade
Non dispón de modelos clásicos a imitar

QUATTROCENTO
TÉCNICAS	TEMÁTICA	COMPOSICIÓNS
-fresco sobre muros -temple (aglutinante de ovo) sobre táboa -óleo, introducido por influencia flamenga (aglutinante oleoso)	Ademais da relixiosa (cun tratamento máis humano) amplíase con temas profanos (retratos, mitoloxía, alegorías,..)	Pechadas, esquemas xeométricos simples (triangulo, pentágono,..) Simetría Perspectiva lineal e proporción áurea
FORMAS	O RETRATO	FONDOS
Naturalistas e idealizadas, importancia da figura humana, a miúdo espida	Preferentemente de tres cuartos Individualización psicolóxica e beleza idealizada En estricto perfil como nas medallas e moedas da antiga Roma	Natureza e arquitecturas, integrados na escena, sen a minuciosidade flamenga
LIÑA-COR	LUZ	MODELADO
Liñas de contorno puras e expresivas. En principio domina sobre a cor	cenital e homoxénea, lóxica e racional, nos primeiros planos, diminuíndo nos fondos. É conceptual, porque no hai foco lumínico definido, posteriormente é dirixida de modo selectivo	Formas modeladas polos efectos de luz e sombra, con resultados ás veces moi escultóricos
CINQUECENTO
COMPOSICIÓN	PROFUNDIDADE	EXPRESIÓN
Pechada, centrípeta, preferencia polo triángulo Menos figuras, espazos delimitados	Perspectiva aérea	Comunicación por xestos e miradas
COR	LUZ	EXPRESIÓN
Impónse sobre a liña, sfumato	Dirixida, ilumina os rostrs, creadora de sombras e de volumes	Naturalistas, importancia dos sentimentos

PINTURA MANIERISTA E VENECIANA

A denominación de manierismo deriva de alla maniera de, utilizado por Vasari para referirse a aqueles artistas que seguían o estilo dos grandes do Cinquecento ao tempo que mantiñan un estilo persoal. Consideran que a linguaxe clásica é insuficiente polo que buscan outras alternativas na expresión artística rompendo coa linguaxe clásica ó considerar que resulta unha vía insuficiente. Neste sentido o primeiro manierista é Miguel Anxo quen coas súas innovacións e a liberdade da súa linguaxe trastoca a orde, a harmonía e o equilibrio entonces dominante.

Tremendamente virtuosas na técnica, déixanse levar polo lúdico, polo efectista e pola experimentación, resultando un estilo deliberadamente artificial, subxectiva e fantástica.

Na segunda metade do s. XVI, Venecia desenvolve un estilo pictórico de personalidade propia, claramente definido polo protagonismo da cor aplicada con intensidade, luminosidade e moi empastada

Se os pintores florentinos buscaron o verismo no dominio do debuxo, na perspectiva e no volume, os venecianos, á marxe do Humanismo e do neoplatonismo, comprenderon que a cor era algo mais que un elemento enriquecedor das formas, que era parte da mesma luz e da realidade mesma. Son os artistas foráneos os que difundiron o  novo estilo, fundado na súa proximidade con Oriente e na arte bizantina.  Terá gran influencia na pintura barroca e particularmente na española do XVII

MANIERISMO (alla maniera de)
COMPOSICIÓNS	COR	ESPAZOS
Dinámicas, abertas e centrífugas	Intensa e arbitraria	Nin matemático nin xeométrico, cheos de figuras que parecen inundar o cadro
FORMAS	MOVEMENTO	LUZ
Alongadas, distorsionadas	Disposición helicoidal en liña serpentinata	Tremente e vívida, non homoxénea
EXPRESIÓN	BELEZA	CONCEPCIÓN
Procura dos efectos sorpresa, desacougo e inquietude	Artificial e artificiosa, á marxe da realidade incluso nos retratos intelectualizados	Intelectualizado, subxectivo, sofisticado, irreal

PINTURA VENECIANA
Luz dourada e cristalina, cor por riba do debuxo	Riqueza e opulencia	Sensualidade nas calidades dos tecidos,dos corpos nus, dos brillos
Importancia dos temas secundarios ou anecdóticos, incluso desprazando o tema principal	Integración das paisaxes de carácter poético, cheas de luces que iluminan desde o fondo	Interiores de gran profundidade, coma escenarios teatrais cheos de elementos ornamentais tratados con moito detalle. Cortinaxes