E despois? NEO, POST .....

O Impresionismo abriu ás portas á outros investigacións e xeitos de pintar, a outras tendencias, a outras formas de mirar, pero el mesmo chegou a un punto de esgotamento.

Van xurdir diferentes estilos que coexisten e sucédense desde finais do XIX. Fagamos breve referencia a algúns dos que se desenvolven antes das denominadas segundas vangardas

NEOIMPRESIONISMO/PUNTILLISMO/DIVISIONISMO

Cando no 1886 tivo lugar a oitava e derradeira exposición dos impresionistas, Pisssarro logrou que se admitise a dous xoves pintores, Seurat e Signac, que estaban a traballar cunha técnica diferenciada  aínda que xa iniciada polo propio Pissarrro.

O lenzo de Seurat, Tarde de domingo na Grande Jatte, e o de Signac, Almacéns de gas en Clichy, contrastaban grandemente coas demás obras, por exemplo coa de Mary Cassatt (imaxe 1) ou a de Degas (imaxe 3)

As diferencias non estaban tanto na temática como no tratamento. Compara estes fragmentos da obra de  Cassat  (frores e follaxe) e de Seurat (árbore e cara da nena)

No primeiro caso hai pinceladas máis ou menos curtas, vivas e contundentes, pero no segundo tan só hai puntos e puntos inexpresivos de cores primarias harmonicamente distribuídas, una cantidade tal de toques de pincel que implica un labor minucioso, imposible de realizar ó aire libre (rompe outro principio impresionista).

Parte dos presupostos científicos da lei de contrastes simultáneos de Chevreul segundo o que unha cor provoca na oposta da escala cromática un matiz complementario. As cores dos obxectos fórmanse no ollo do espectador ó mesturarse desde certa distancia, e será a súa percepción a que configure as formas resultantes. Hoxe podemos asemellalo co sistema de píxeles nas imaxes dixitais.

Resultan obras de formas moi xeométricas, de volumes contundentes, estáticas.

Os principais representantes son SEURAT (imaxes 1 e 2, análise da Tarde de domingo na Grande Jatte) e SIGNAC (imaxes 3 e 4).

POST-IMPRESIONISMO (1880-1910)

Englobamos baixo esta denominación a pintores marcadamente diferentes pero unidos por explorar vías superadoras das limitacións do Impresionismo, do que eles mesmos partían.

Trazos comúns

• Recuperación das formas  e os contornos en oposición á evanescencia impresionista
• Cores vivas e contrastadas aplicadas en grosas pinceladas
• Temas da vida decotío cunha visión subxectiva 
• Engaden significación emocional

No apartado de comentarios deste blog temos analizado as obras que seguen.

Cézanne

Cézanne

Gauguin

Gauguin

Van Gogh

Van Gogh

Por esa razón non afondaremos en demasía nestes autores, limitámonos a unha breve recensión dos trazos que caracterizan a súa produción artística

CÉZANNE  Todo na natureza modélase segundo a esfera, o cono e o cilindro	Critica ós impresionistas por facer unha arte tan só dependente da visión, considera que tamén debe existir un proceso intelectual para captar o estable da realidade non o fuxitivo Trazo groso de contorno Visión subxectiva da paisaxe Planos de cor Puntos de vista simultáneos Pinceladas grandes e anchas Á marxe das leis da perspectiva Paleta de gama reducida Formas xeometrizadas
GAUGUIN  ¿Cómo ve esta árbore? É verde? ... Non teña medo en pintalo tan verde como sexa posible	Insatisfeito da vida e da arte, busca o sinxelo a través do primitivismo (Xapón, Exipto, Polinesia, Xava) para expresar non só representar Cores fortes e arbitrarias Áreas cor delimitadas por groso trazo negro (cloisonné) Nin perspectiva nin profundidade Na procura da purea primitiva Formas sintéticas Disposición en friso Hieratismo
VAN GOGH  ... as emocións son algo tan forte que se traballa sen darse de conta ... e as pinceladas adquiren unha ilación e coherencia como as palabras nunha oración ou nunha carta	Dende un realismo inicial de compromiso social á arte como expresión (incluíndo os autorretratos) Pincelada illada e pastosa Realismo social inicial en tons oscuros Trazo brusco, curto e sinuoso Emoción e subxectividade Cor intensa e arbitraria O cotián e humilde Contorno negro Distorsións da realidade

Unha selección de obras

Xunto destes tres grandes debemos igualmente referirnos a un terceiro, un home de vida axitada que se interesou máis pola captación psicolóxica dos personaxes que polas teorizacións da técnica pictórica

TOULOUSE-LAUTREC  A pintura é como a merda, séntese pero non se explica	Pintor da vida bohemia nocturna de París en espazos de interior. Obras de execución rápida con encadres asimétricos sorprendentes, trazo moi marcado de gran valor expresivo, cor intensa. Pai do cartel publicitario moderno.

SIMBOLISMO

Non creo nin no que toco nin no que vexo. Non creo máis que no que non vexo  e tan só no que sinto. Gustave MOREAU

Ó tempo que impresionistas e neoimpresionistas insistían nos aspectos visuais, e que os postimpresionistas recuperaban a forma, entre 1880 e 1910, outra nova tendencia que parte da poesía (Baudelaire, Mallarmé) busca plasmar o invisible, as ideas, a transcendencia antes que a representación obxectiva do natural.

Pese a que conectan con figuras (Blake, Friedrich) e movementos anteriores (prerrafaelitas, nazarenos), o seu mundo onírico, as alucinacións, o sobrenatural, o interese por amosar o interior do ser humano veñen converterse no preludio do que será o Surrealismo.

Non constitúen un grupo homoxéneo -pese ó Manifesto Simbolista, 1886, de Jean Moréas, máis centrado no ámbito literario-, tan só os une a espiritualidade, a subxectividade, a expresión da anímica de emocións e sentimentos sempre cunha coidadosa estética de trazos claros, ás veces cores fortes e contrastadas, luces suxestivas, formas delicadas.

O.REDON, A célula de ouro G.MOREAU, Edipo e a esfinxe G.KLIMT,Dánae

O. REDON, A araña que chora G.MOREAU, A quimera F.HODLER, O lector PUVIS de CHAVANNES, A esperanza

O.REDON, Pandora G.MOREAU, Orfeo A.BÖCKLIN, Autorretrato

O.REDON, Cíclope G.MOREAU, A aparición A.BÖCKLIN, A illa dos mortos PUVIS de CHAVANNES, O pobre pescador

OS NABIS

O cadro "é esencialmente unha superficie plana cuberta por cores reunidas nunha certa orde". Maurice DENIS

Conformaron nesas mesmas décadas de finais de século, un grupo, case unha verdadeira confraría (o termo hebreo nabi significa profeta) en torno a Sérusier.

Baixo a influencia de Gauguin, da estampa xaponesa, do Simbolismo, das vidreiras medievais e da pintura exipcia, aspiran a un ha arte purista, hierática e simplificada, de cores planas, fortes, e xustapostas, contornos marcados e sinuosos. Os temas son secundarios, reclamaban "paredes e muros para decorar" baixo a única preocupación de embelecer o marco da vida decotío.

Sérusier, O talismán

Vuillard, O vestido estampado

M.Denis, Camiño do Calvario

Vallotton, Na praia

Vuillard, Muller de perfil con sombreiro verde

Vallotton, O balón

Serusier, Lavandeiras

Vuillard, Na cama

SECESIÓN VIENESA

Constitúe unha forma de modernismo que pretendía renovar os estilos do pasado á marxe das institucións estatales.
Na arquitectura, Olbrich foi o seu mellor respresentante, e na pintura, KLIMT

.

UN VERSO SOLTO

Á marxe  de toda intelectualidade, un pintor afeccionado e autodidacta,  consagrouse á pintura ó xubilarse: Rousseau o Aduaneiro. A súa obra refulxe de exotismo, -as xunglas que nunca coñeceu-,  exuberancia, verdade e primitivismo  que viña a demostrar que a formación e as complicadas teorizacións podían non ser o camiño de salvación para a arte.

Traza un debuxo nítido para dar forma a cada elemento, pinta con cores simples e puras, sen profundidade nin perspectiva, sen coidar as proporcións nin as escalas da realidade, as figuras superpóñense coma nun collage. Unha obra inxenua, onírica, espontánea que sorprende pero que terá continuadores nos pintores naifs.

IMPRESIONISMO

A cor é a miña obsesión diaria, a miña alegría e o meu tormento

Claude Monet

Constitúe o primeiro dunha serie de movementos estéticos que han de conformar, dende finais de século, un período sumamente complexo, heteroxéneo e disperso: a época dos ismos ou vangardas. Son propostas diferentes cara á arte pura, que culminarán na abstracción.

Como corrente só durou unha década (1872-1882) sen chegar a constituír unha escola con principios fixados.

AS ORIXES

• As transformacións políticas, sociais e económicas perden importancia. Céntrase en formulacións sobre a esencia da arte
• As vías de formación son: o contacto coa Natureza, os grandes mestres do pasado (inclúen a Goya) e o intercambio de experiencias entre os propios artistas
• O artista busca experimentar e abrir novos camiños, crea por conta propia, sen encargos (desaparece o clientelismo). Identifícase coa vida bohemia e un certo malditismo. Conforman unha minoría que emprende novas formulacións, a miúdo incomprendidas e rexeitadas pola sociedade (a propia denominación é pexorativa). Este sentido de adiantados é a base para a configuración das vangardas, concepto chave na historia da arte do XX 
• As Academias son substituídas polos marchantes e as galerías de arte, que recibiron ben as novas formas, pero a burguesía segue a preferir a arte oficial
• Antecedentes
• paisaxistas ingleses: Constable e Turner
• Corot e a escola de Barbizon
• Manet
• Realismo, pero buscando transmitir o que o ollo non ve
• Tamén figuras do pasado como O Greco, Rubens, Velázquez e Goya
• Influencias:
  • A fotografía ensinou un novo xeito de mirar o mundo en realidades fragmentadas captando o inmediato e fugaz, amosando ángulos inéditos, representando espazos asimétrico e recortados, e, sobre todo,  plasmando a luz e os seus efectos
    A fotografía serviu  para cotexar as posicións durante un movemento (as cronografías de Muybridge sobre o galope do cabalo demostrou os erros da obra de Gericault en Derby de Epson). 

    

    
    
    Moitas son as semellanzas entre fotografías de Goustave le Gray, Eugène Cuvelier, Charles Marville, Eduard Baldus e obras de Bazille, Pissarro, Monet, Guillaumin, Boudin. Algúns pintores tamén tomaron fotos para logo plasmar as imaxes nos seus lenzos.
  
  
  • A estampa xaponesa, (ukiyo-e: pinturas do mundo flotante) que chega a Europa coa apertura do mercado xaponés. Amosan formas simplificadas, tintas planas en áreas de cor, efectos de bruma nas atmosferas, ausencia de sombras, despreocupación pola perspectiva, encadres asimétricos, sen liña de horizonte ou moi alta, recortes abruptos laterais, planos medios baleiros. O artista deleitase coas leves mutacións atmosféricas e lumínicas polo efecto da choiva ou do vento, ou cos fugaces momentos de cambios nos xestos. 
  Os impresionistas (e postimpresionistas) coleccionaron estampas xaponesas (Degas, Monet, pintáronas nos seus lenzos, copiáronas (ver as de van Gogh)
  
  Ou se serviron delas como fonte de inspiración, como vemos en obras de Monet e de Degas
  
  
  

  OS TRAZOS DUN ESTILO PICTÓRICO

  O pintor debe pintar o que ve, a sensación que reciben os seus ollos, aínda que saiba que as cousas son de maneira distinta a como as percibe. É a impresión visual  o que hai que transmitir. Polo tanto as luces ou as condicións atmosféricas, influirán decisivamente no aspecto sensible das cousas, de tal modo que as formas non son iguais a si mesmas en ningún momento.
  
  
  

  TEMAS (sen argumento nin mensaxe)
  Paisaxes urbanas (os escenarios industriais -pontes, fábricas, ferrocarril-, a cidade moderna) e campestres -xardín, rural,natural-	A vida decotío e o mundo do ocio, en interiores e exteriores naturais	Retrato, individual ou familiar. Instantánea
  Bodegón/natureza morta	Captar máis o ambiente xeral, non os detalles senón as sensacións, o efémero.	Interese na percepción das formas en movemento
  LUZ e COR, verdadeiras protagonistas
  Plein air (retratos)	Incidencia da luz cambiante que modifica a cor (series)	Vibración da luz, reflexos na auga
  Gama reducida, luminosa. Cores primarias, disociadas, xustapostas. A percepción fai a mestura e define as formas	Pinceladas curtas, rápidas, enérxicas, pastosas. Sen liñas que delimiten as formas	Sombras: no lugar do negro (non existe na natureza) empregan as cores complementarias o obxecto que as produce
  COMPOSICIÓN
  Encadres inusuais, asimétricos	Rexeita a perspectiva académica	Non busca espazo racional tridimensional

  
  

  REPRESENTANTES

  
  
  
  

  A ESCULTURA

  Os acabados rugosos e bosquexados responden á concepción impresionista ó tempo que nos retrotraen á técnica do non finito que xa temos visto.

  Se os temas pictóricos adoitaban ser intranscendentes, a escultura materializa a paixón e o drama humano, ás veces en obras de carácter colosal

  Enlaza tamén có estilo a importancia dada á luz e a procura do movemento que multiplica os puntos de vista.

  En calquera caso, o Impresionismo foi un movemento ante todo pictórico.

  O grande representante é RODIN, cunha etapa final simbolista.
  Sen dúbida a súa grande obra foron As portas do Inferno, un encargo para o Museo de Artes Decorativas que debería ter por tema a Divina Comedia de Dante. Un traballo colosal que lle ocupou máis de 30 anos de traballo.

  
  

  
  

  O bico

  Camiñante

  Os burgueses de Calais

  A Catedral

  
  
  Mais non esquezamos a Camille Claudel, alumna e colaboradora de Rodin con quen mantivo unha relación de amor/odio, amante (coñecéronse canda ela contaba 14 anos e el, casado, 44) pero sempre sen o recoñecemento debido. A súa obra móvese entre o Impresionismo e o Simbolismo.
  
  
  
  
  
  
  

ADIANTE